Ngược dòng lịch sử

Sau khi Sigismund lên ngôi Vua Thụy Điển ngày 19 tháng 2 năm 1594, ông quyết định rằng không có Nghị viện nào (riksdagar) có thể được triệu tập mà không có sự đồng ý của Vua. Mặc dù vậy, Công tước Karl triệu tập Quốc hội tại Söderköping vào mùa thu năm 1595, tại đó ông đã nhận được đa số ý kiến biểu quyết Công tước sẽ cai trị Thụy Điển. Công tước được bổ nhiệm làm Nhiếp chính gia với "lời khuyên của Hội đồng", có nghĩa là ông đã cai trị Thụy Điển cùng với Hội đồng tư pháp trong khi nhà vua Thụy Điển vắng mặt. Ngay sau đó, giới quý tộc của Phần Lan, do Thống đốc được chỉ định của Sigismund, Klaus Fleming, bác bỏ những quyết định này. Thống đốc Phần Lan tuyên bố ủng hộ nhà vua và coi Công tước Karl là một kẻ phiến loạn. Karl đã khởi xướng một cuộc nổi loạn chống lại Fleming, cuộc chiến tranh Cudgel, giữa các nông dân ở Ostrobothnia<ref.>Frost, R.I., 2000, The Northern Wars, 1558–1721, Harlow: Pearson education Limited, ISBN 9780582064294</ref>

Fleming cố gắng dập tắt cuộc nổi loạn nhưng đã chết bất ngờ vào tháng 4 năm 1597. Trong khi đó, một lá thư của nhà vua gửi Công tước viết rằng, ông sẽ không chấp nhận Karl làm nhiếp chính. Karl giả vờ theo lệnh của vua đã từ chức, nhưng ông ta ngầm liên lạc với người ủng hộ và triệu tập một cuộc họp Nghị viện bất hợp pháp khác cùng năm, lần này ở Arboga. Chỉ có một trong số các Ủy viên Tư pháp xuất hiện. Lý do là mục tiêu của Karl về việc tiêu diệt Sigismund giờ đã được tiết lộ, và những người đàn ông hiểu rằng một cuộc nổi loạn nghiêm túc đang được pha chế. Khi Công tước Karl đe dọa những người đàn ông vắng mặt bị trừng phạt nghiêm trọng, một số người trong số họ đã mất can đảm. Erik Gustavsson Stenbock, Arvid Gustavsson Stenbock, Erik Larsson Sparre, Erik Brahe và Sten Banér chạy trốn ngay lập tức đến Sigismund.

Chiến tranh chống lại Sigismund ở Thụy Điển bùng nổ

Vì vậy, năm 1597, cuộc nội chiến nổ ra, và Công tước Karl đã có thể nắm quyền kiểm soát một phần lớn đất Thụy Điển. Vấn đề là Phần Lan, nơi góa phụ của Klaus Fleming bảo vệ lâu đài Åbo. Để chiếm lâu đài, Công tước Karl đã dùng chiến tranh tâm lý: Người ta nói rằng khi Công tước bước vào nhà nguyện lâu đài, anh thấy cơ thể của Klaus Fleming nằm trong quan tài. Người ta nói đã nói: "Bây giờ ngươi đã sống, đầu ngươi sẽ không an toàn đâu." Sau đó, góa phụ của Fleming, Ebba Stenbock được cho là đã tiếp cận Công tước và trả lời: "Nếu người chồng quá cố của tôi còn sống, thì ân huệ của bạn sẽ không bao giờ được nhập vào đây."[9]

Khi Sigismund phát hiện ra những gì đã xảy ra ở Phần Lan, ông đã mất kiên nhẫn. Nhà vua không thể chấp nhận hành động thiếu tôn trọng của Công tước Karl và quyết định sử dụng vũ lực. Vào tháng 2 năm 1598, Sigismund tập hợp một đội quân gồm 5.000 người, chủ yếu là lính đánh thuê Hungary và Đức. Ông cũng tính cho quân Thụy Điển vào đánh Công tước, và ông cũng muốn tránh xung đột với họ. Sigismund gửi các nhà ngoại giao đi sang Na-uy, Đan Mạch xin sự giúp đỡ. Nhà ngoại giao Laski được phái đi, nhưng Đan Mạch không tỏ ra quan tâm đến. Vào tháng 5/1598, quân Ba Lan bắt đầu tiến lên phía bắc. Quân đội tập trung tại Marienburg (Malbork), nơi mà người Livonia Jürgen Farensbach được bổ nhiệm làm chỉ huy. Quân thủy đóng ở Dantzig qua xin các thuộc địa của Thụy Điển cho mượn thuyền chiến, song bị từ chối. Đã có sự nghi ngờ phổ biến đối với Sigismund và các chiến binh Công giáo của ông. Vì vậy, các quý tộc hứa sẽ bảo vệ Công tước Karl Công tước Charles và những người khác nổi dậy chống lại nhà vua.

Hành động quân sự và chiến dịch

Vào cuối tháng 5 năm 1598, Sigismund đổ bộ vào đất Thụy Điển tại Avaskär. Nhà vua quyết định tiến quân bằng cách gửi nhà ngoại giao Samuel Łaski tới Kalmar để đàm phán. Nhiệm vụ của ông là thuyết phục các chỉ huy của thành phố mở cửa. Tuy nhiên, các cuộc đàm phán không dẫn đến đâu cả. Quân đội Ba Lan tiến đến trước thành phố và dừng lại. Kế hoạch là khiến các chỉ huy hoảng sợ mở cửa. Để làm cho thông điệp của mình thậm chí còn đáng sợ hơn nữa, Sigismund đe dọa thành phố với những hình phạt nghiêm trọng. Kế hoạch quả nhiên có tác dụng, nhiều người Thụy Điển bỏ rơi Công tước về Ba Lan và Stockholm, thiếu sự phòng thủ quân sự.

Sáng ngày 25 tháng 9 năm 1598, quân đội đụng độ lớn trong trận Stångebro. Karl tính đến việc đàm phán, nhưng thời tiết quá nhiều sương mù khiến ông ta quyết đánh Sigismund. Bị quân đội từ chối chiến đấu, Sigismund bị thất bại và phải đồng ý với những điều khoản khắc nghiệt. Karl yêu cầu nhà vua gửi về nhà toàn bộ quân đội của mình và chờ đợi Quốc hội. Ngoài ra, một số người Thụy Điển đã đứng về phía Sigismund, bao gồm cả những người ủng hộ Hội đồng của ông, đã bị bắt. Trong bữa tiệc tối tại Linköping, hai bên đã ký kết thỏa ước. Nhưng một người bảo vệ ủng hộ Sigismund, Jacob Näf, đã cố gắng nuôi dưỡng những người Dalecarlia chống lại Công tước Karl. Hỗn loạn xảy ra sau đó, Näf đã bị hành quyết, và người Dalecarlia bắt đầu cuộc chiến gọi là Chiến dịch Điếc (1598), đốt cháy trạm thuế Brunnbäck.

Hậu quả và hòa giải

Sigismund đã chính thức bị lật đổ khỏi ngai vàng Thụy Điển bởi một Riksdag tổ chức tại Stockholm vào ngày 24 tháng 7 năm 1599. Ông được cho sáu tháng để nói liệu ông có muốn gửi con trai ông, Hoàng tử Władysław Vasa, đến Thụy Điển như người kế nhiệm của ông, với điều kiện là cậu bé sẽ được nuôi dưỡng trong đức tin Tin Lành; nếu không Nghị viện sẽ tìm vị vua mới. Vào tháng 2 năm 1600, Công tước Karl triệu tập Nghị viện thành Linköping. Vì Sigismund không trả lời, Riksdag ở Stockholm đã bầu Công tước Karl là Vua Karl IX của Thụy Điển. Hậu quả là trong hội nghị này, nhiều người nổi dậy chống lại tân vương Thụy Điển nhưng đều bị đánh bại, bị giết chết. Karl IX nhanh chóng thống nhất hầu hết đất đai Thụy Điển, chiếm vùng Livonia và khởi sự chiến tranh với Ba Lan. bắt đầu với Chiến tranh Ba Lan - Thụy Điển lần thứ hai. Karl IX đăng quang ngôi vua Thụy Điển năm 1604.